4ο Σεμινάριο Aσφαλούς Oδήγησης
BAPANO 26, 27, 28/6Eπιστροφή στα θρανία...
Mε μεγάλη χαρά μάλιστα, αφού τη θέση του θρανίου παίρνει το κάθισμα του οδηγού, τα
τετράδια και τα μολύβια αντικαθίστανται από το τιμόνι και το γκάζι και δεδομένου ότι ο
κύριος... καθηγητής έχει στο ενεργητικό του πολλά χρόνια εμπειρίας και άπειρα αγωνιστικά
χιλιόμετρα.
EΠIΣTPOΦH, λοιπόν, στη Σχολή Aσφαλούς Oδήγησης της ?λφα Pομέο, στο Bαράνο της Iταλίας,
που, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, πρόσφερε μοναδικές και πολύτιμες εμπειρίες στους 10
νικητές του διαγωνισμού-θεσμού των 4Tροχών και της ?λφα Pομέο. Γνώριμο το περιβάλλον,
αλλά και οι άνθρωποι στο Bαράνο, όμως η διαρκής προσπάθειά τους για εξέλιξη και βελτίωση
σε όλα τα επίπεδα, προσφέρει κάθε φορά καινούργια ερεθίσματα και φυσικά εμπειρίες,
τονίζοντας όλο και περισσότερο τη σημασία που αποκτά η ύπαρξη, και το αναγκαίο της
λειτουργίας, μιας τέτοιας σχολής, αν μάλιστα συνυπολογίσουμε την ελλιπή εκπαίδευση για
την απόκτηση της άδειας οδήγησης. Tο γεγονός πως με αυτή νομιμοποιούμαστε να οδηγούμε,
δεν σημαίνει απαραίτητα πως έχουμε τη γνώση και την εμπειρία να αντιμετωπίσουμε
καταστάσεις που πιθανότατα θέτουν σε κίνδυνο εμάς και τους γύρω μας. Όπως, άλλωστε,
έχουμε επισημάνει πολλές φορές, η διαφορά του «μετακινούμαι» και του «οδηγώ με ασφάλεια»
είναι τεράστια και δυστυχώς κανένας νόμος δεν μας υποχρεώνει για το δεύτερο, οπότε κάθε
ενέργεια που συντείνει προς την κατεύθυνση της οδήγησης με ασφάλεια επαφίεται στις
προσωπικές ανησυχίες του οδηγού. H βελτίωση των οδηγικών ικανοτήτων απαιτεί συνεχή
αναζήτηση και εξάσκηση σε καθημερινή βάση. Tο αποτέλεσμα μάλιστα είναι ακόμα καλύτερο,
όταν η εκπαίδευση γίνεται οργανωμένα, με πρόγραμμα, κάτω από την καθοδήγηση ανθρώπων με
πείρα και αναμφισβήτητες οδηγικές ικανότητες, σε συνθήκες που εξασφαλίζουν την απόλυτη
ασφάλεια εκπαιδευομένων και εκπαιδευτών.
Tο σύνολο όλων αυτών των προδιαγραφών έχει αναδείξει τη Σχολή Aσφαλούς Oδήγησης της ?λφα
Pομέο σε μία από τις κορυφαίες του είδους της στην Eυρώπη. Kορυφαίο έμψυχο δυναμικό, αλλά
και ιδανικός συνδυασμός θεωρίας και πράξης, που επιτρέπει την ευκολότερη αφομοίωση των
γνώσεων, οι οποίες προσφέρονται κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού τριημέρου. O μεγάλος
όγκος πληροφοριών που δέχεται ο εκπαιδευόμενος, κάθε άλλο παρά προβληματίζει, αφού τόσο
το εύρος των θεωρητικών γνώσεων όσο και ο βαθμός δυσκολίας των ασκήσεων αυξάνεται
σταδιακά, έτσι ώστε οι προϋπάρχουσες γνώσεις να εμπλουτίζονται με νέα δεδομένα και
τεχνικές. Σε ό,τι αφορά τους μαθητές, η κοινή διαπίστωση πως η τριήμερη εκπαίδευση
αποτελεί εμπειρία ζωής, τα λέει όλα. Aκόμα και ο πλέον σίγουρος για τις οδηγικές του
δυνατότητες, θα διαπιστώσει τα μεγάλα περιθώρια βελτίωσης, μέσα από μια διαδικασία που,
τόσο μέσω της φιλικής και άμεσης προσέγγισης των εκπαιδευτών όσο και μέσω πρακτικών
ασκήσεων, συνδυάζει ιδανικά την εκμάθηση με τη διασκέδαση.
Όλοι οι μαθητές στην πίστα...
Tο κυρίως μέρος της τριήμερης εκπαίδευσης βασίζεται σε μια σειρά πρακτικών ασκήσεων που
προσομοιώνουν δύσκολες καταστάσεις, τις οποίες μπορεί να αντιμετωπίσουμε στις καθημερινές
μας μετακινήσεις.
Φρενάρισμα και αποφυγή εμποδίου σε βρεγμένο οδόστρωμα
Σε ένα φρενάρισμα πανικού, όταν, για παράδειγμα, κάποιο εμπόδιο (άνθρωπος, ζώο ή άλλο
αυτοκίνητο) βρεθεί ξαφνικά στην πορεία μας, το μπλοκάρισμα των τροχών είναι σχεδόν
αναπόφευκτο, στερώντας από τον οδηγό κάθε δυνατότητα ελέγχου της κατεύθυνσης του
αυτοκινήτου, το οποίο συνεχίζει ευθεία, ακόμα και με στριμμένους τους τροχούς. Στη
συγκεκριμένη άσκηση, οι εκπαιδευόμενοι έχουν την ευκαιρία να μάθουν τις κινήσεις που
διασφαλίζουν ένα ασφαλές φρενάρισμα και, φυσικά, επιτρέπουν την αποφυγή του εμποδίου.
Mπαίνοντας στο βρεγμένο διάδρομο με ταχύτητα περίπου 65 χλμ./ώρα, ο οδηγός πρέπει να
φρενάρει και να αποφύγει τις κορίνες που βρίσκονται μπροστά του σε απόσταση 20 μέτρων.
Mετά το αρχικό φρενάρισμα που οδηγεί σε μπλοκάρισμα των τροχών, θα πρέπει να
απελευθερωθεί τελείως το φρένο, ώστε οι τροχοί να ανακτήσουν την πρόσφυσή τους,
επιτρέποντας στον οδηγό να στρίψει και να αποφύγει το εμπόδιο. Tο φρενάρισμα
ολοκληρώνεται μόλις το αυτοκίνητο βρεθεί και πάλι στην ευθεία, οπότε μπορεί να
ακινητοποιηθεί με ασφάλεια. Φυσικά, όλη η άσκηση γίνεται με το ABS εκτός λειτουργίας, ενώ
στο τέλος της επαναλαμβάνεται με ABS, οπότε η διαφορά είναι παραπάνω από εμφανής, αφού ο
οδηγός φρενάρει όσο πιο δυνατά μπορεί, οι τροχοί δεν μπλοκάρουν και έχει τη δυνατότητα να
αποφύγει το εμπόδιο, φρενάροντας συνολικά σε πολύ μικρότερη απόσταση.
Στροφή σε βρεγμένο οδόστρωμα με εμπροσθοκίνητο, πισωκίνητο και τετρακίνητο αυτοκίνητο
Mετάδοση της κίνησης στον εμπρός, στον πίσω ή και στους δύο άξονες, πρακτικά σημαίνει και
διαφορετικά χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά, σε συνθήκες μειωμένης πρόσφυσης. H άσκηση
είναι αρκετά απλή, αλλά πλήρως διαφωτιστική, και περιλαμβάνει δύο κλειστές στροφές σε
βρεγμένο οδόστρωμα, όπου ο εκπαιδευόμενος χρησιμοποιεί όλη την ισχύ του αυτοκινήτου στην
είσοδό τους. H υπερστροφή ισχύος εμφανίζεται άμεσα στην πισωκίνητη ?λφα Pομέο Zαγκάτο και
ο οδηγός, εκτός από τη διόρθωση με ανάποδο τιμόνι, θα πρέπει να μειώσει και το γκάζι
μέχρι οι τροχοί να ξαναβρούν την πρόσφυσή τους και να συνεχίσει, αν θέλει, την
πλαγιολίσθηση με συνεχείς αυξομειώσεις του γκαζιού. Στην περίπτωση της εμπροσθοκίνητης
?λφα Pομέο166, η περίσσεια ισχύος μέσα στη στροφή οδηγεί σε έντονη υποστροφή και κίνηση
του αυτοκινήτου εφαπτομενικά της επιθυμητής τροχιάς. O οδηγός, εκτός από την ισχύ, πρέπει
να μειώσει και τη γωνία των τροχών, στρίβοντας λιγότερο το τιμόνι, ώστε να είναι
ευκολότερη η επανάκτηση της πρόσφυσης και επομένως ο έλεγχος του αυτοκινήτου. O
συνδυασμός των δύο προηγούμενων περιπτώσεων παρουσιάζεται στην τετρακίνητη ?λφα Pομέο 155
που αρχικά υποστρέφει και, στη συνέχεια, αν ο οδηγός επιμείνει στο γκάζι, υπερστρέφει. Tα
όρια του τετρακίνητου είναι σαφώς υψηλότερα απ? ό,τι του πισωκίνητου ή του
εμπροσθοκίνητου, όμως η μετάβαση από την υποστροφή στην υπερστροφή είναι αρκετά απότομη
και ο έλεγχος του αυτοκινήτου πολύ πιο δύσκολος.
Φρενάρισμα σε βρεγμένη στροφή
?σκηση ιδιαίτερα απλή, αλλά εξαιρετικής σημασίας, καθώς προσομοιώνει μια κατάσταση που
μπορούμε να βιώσουμε ανά πάσα στιγμή, όταν μέσα στη στροφή χρειαστεί, για κάποιο λόγο, να
φρενάρουμε για να μειώσουμε την ταχύτητα. Bασίζεται στις επιδράσεις που έχει στη
συμπεριφορά του αυτοκινήτου η μεταφορά βάρους επάνω στη στροφή, ενώ τα φθαρμένα πίσω
ελαστικά των ?λφα Pομέο 145 που χρησιμοποιούνται και το βρεγμένο οδόστρωμα κάνουν
εντονότερα τα φαινόμενα που παρουσιάζονται. H άσκηση προβλέπει την είσοδο στη στροφή με
περίπου 70 χλμ./ώρα και στιγμιαίο φρενάρισμα. Λόγω του φρεναρίσματος, το πίσω μέρος
ελαφρώνει, με αποτέλεσμα το μπλοκάρισμα των πίσω τροχών και την εμφάνιση υπερστροφής. Aν
ο οδηγός δεν αφήσει το φρένο, ώστε οι τροχοί να επανακτήσουν την πρόσφυσή τους, δεν θα
αποφύγει το τετ-α-κε. O σωστός χειρισμός απαιτεί απελευθέρωση του φρένου, μόλις ο οδηγός
αντιληφθεί το γλίστρημα του πίσω μέρους, διόρθωση της υπερστροφής με ανάποδο τιμόνι και
φρενάρισμα εκ νέου μόλις το αυτοκίνητο βρεθεί και πάλι σε ευθεία γραμμή. Iδιαίτερα
σημαντικός αποδεικνύεται και εδώ ο ρόλος του ABS που δεν επιτρέπει το μπλοκάρισμα των
τροχών, οπότε και ο οδηγός δεν χρειάζεται να σηκώσει το πόδι του από το πεντάλ του
φρένου.
Φρενάρισμα σε επιφάνειες με διαφορετική πρόσφυση
Όταν κινούμαστε σε οδόστρωμα με διαφορετική πρόσφυση στους αριστερούς και δεξιούς τροχούς
(όπως, για παράδειγμα, σε δρόμους, όπου η βοηθητική λωρίδα είναι τσιμεντένια και όχι
ασφάλτινη), σε κάποιο υποθετικό φρενάρισμα πανικού θα μπλοκάρουν πρώτα οι τροχοί από την
πλευρά με τη μικρότερη πρόσφυση, η ουρά θα αποσταθεροποιηθεί και το αυτοκίνητο θα
εκτραπεί από την πορεία του. Στην άσκηση, που γίνεται με ?λφα Pομέο 166 σε βρεγμένο
οδόστρωμα και ταχύτητα περίπου 65-70 χλμ./ώρα, οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν πως, σε
αντίστοιχη περίπτωση, απαιτείται η απελευθέρωση του φρένου, η διόρθωση της υπερστροφής με
ανάποδο τιμόνι και, μόλις το αυτοκίνητο βρεθεί και πάλι στην ευθεία, συνέχιση της
διαδικασίας του φρεναρίσματος μέχρι την πλήρη ακινητοποίηση. Tην τελευταία ημέρα της
εκπαίδευσης, η άσκηση του φρεναρίσματος γίνεται ακόμα πιο σύνθετη, περιλαμβάνοντας στο
πρώτο στάδιο φρενάρισμα και αποφυγή εμποδίου, ενώ στη συνέχεια φρενάρισμα σε δρόμο με
διαφορετική πρόσφυση μέχρι ακινητοποίησης.
Γύροι στην πίστα
H άσκηση στοχεύει στην κατανόηση των ιδανικών γραμμών και της σημασίας που έχει η αποφυγή
απότομων και περιττών χειρισμών με το τιμόνι, το γκάζι και το φρένο, πριν, μέσα και μετά
τη στροφή. O εκπαιδευτής αρχικά δείχνει τους σωστούς χειρισμούς και στη συνέχεια, από τη
θέση του συνοδηγού, επισημαίνει σε κάθε εκπαιδευόμενο τα λάθη του. Oι γύροι στην πίστα
ολοκληρώνουν το πρόγραμμα της κάθε ημέρας και οι ρυθμοί, που στην αρχή είναι χαμηλοί,
αυξάνονται σταδιακά, καθώς οι εκπαιδευόμενοι εξοικειώνονται συνεχώς με την πίστα. Tη
δεύτερη ημέρα ο εκπαιδευτής αναλαμβάνει και χρέη πλοηγού, με το μαθητή να ακολουθεί μόνος
του σε άλλο αυτοκίνητο βλέποντας τις ιδανικές γραμμές και τα σημεία φρεναρίσματος. Tην
τελευταία ημέρα χρησιμοποιούνται αυτοκίνητα εφοδιασμένα με τηλεμετρία, η οποία μετρά
παραμέτρους όπως το γκάζι, το φρένο, τις στροφές του κινητήρα και τη γωνία του τιμονιού.
Έτσι, ο κάθε μαθητής μπορεί να συγκρίνει τα διαγράμματα των δικών του τιμών με αυτά που
αντιστοιχούν σε έναν ιδανικό γύρο και μπορεί να διακρίνει, με αριθμούς πλέον, τα λάθη του
σε ό,τι αφορά το σημείο και τον τρόπο φρεναρίσματος, την παροχή της ισχύος, καθώς και το
«φλύαρο» στρίψιμο του τιμονιού.
Slide machine
H συγκεκριμένη άσκηση προσομοιώνει την εκτροπή του αυτοκινήτου μετά από σύγκρουση στο
πίσω μέρος με κάθετα διερχόμενο όχημα. H ταχύτητα της άσκησης μόλις που φθάνει τα 35
χλμ./ώρα και γίνεται σε βρεγμένο οδόστρωμα, ώστε τα φαινόμενα που παρουσιάζονται να είναι
πιο έντονα. Tο αυτοκίνητο, που για την περίπτωση είναι μία ?λφα Pομέο 156, κινείται σε
ευθεία και μόλις οι πίσω τροχοί πατήσουν τη μεταλλική ράμπα του ειδικού μηχανισμού που
υπάρχει στο έδαφος, αυτή μετακινείται απότομα, δεξιά ή αριστερά, εκτρέποντας βίαια το
πίσω μέρος του αυτοκινήτου. Aν ο οδηγός ξαφνιαστεί με το απότομο υποθετικό χτύπημα και
αντιδράσει πατώντας το φρένο, τότε το αποτέλεσμα θα είναι η πλήρης εκτροπή του
αυτοκινήτου. Όσο και αν οι σωστές αντιδράσεις δεν συμφωνούν απόλυτα με όσα προστάζει το
ένστικτο, ο οδηγός, σε μια τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να διορθώσει αμέσως με ανάποδο
τιμόνι, χωρίς να αφήσει το πόδι του από το γκάζι, και να φρενάρει με ασφάλεια, μόλις το
αυτοκίνητο βρεθεί και πάλι στην ευθεία. Mε τον τρόπο αυτό διατηρεί τον έλεγχο του
αυτοκινήτου μετά τη σύγκρουση και δεν διακινδυνεύει κάποια άλλη σύγκρουση με παρακείμενα
ή αντίθετα κινούμενα οχήματα.
Skid car
Σκοπός της άσκησης με το Σκιντ Kαρ είναι η εκμάθηση των κατάλληλων χειρισμών σε περίπτωση
υπερστροφής. O υδραυλικός μηχανισμός που υπάρχει στις ?λφα Pομέο 166 και 75 μπορεί να
ανασηκώσει υδραυλικά το εμπρός ή το πίσω μέρος του αυτοκινήτου μειώνοντας την πρόσφυση
των αντίστοιχων τροχών και να προκαλέσει ολίσθηση ακόμα και με ταχύτητες των 20-30
χλμ./ώρα. Στην πρώτη φάση της άσκησης, ο μαθητής κινείται με μικρές ταχύτητες μέχρι τα 40
χλμ./ώρα, ώστε να καταλάβει πως η διόρθωση, εκτός από άμεση αντίδραση, απαιτεί απαλές
κινήσεις και σωστή γωνία στριψίματος του τιμονιού. Tο ανάποδο τιμόνι γίνεται έτσι, ώστε
οι κατευθυντήριοι τροχοί να ακολουθούν, ανά πάσα στιγμή, τη γραμμή που θα πρέπει να
διαγράψει το αυτοκίνητο. Στη δεύτερη φάση της άσκησης, οι εκπαιδευόμενοι κινούνται με
μεγαλύτερες ταχύτητες που φθάνουν τα 70-80 χλμ./ώρα. Mε τον τρόπο αυτόν, μπορούν να
διαπιστώσουν τους διαφορετικούς χειρισμούς που απαιτεί η διόρθωση της υπερστροφής ενός
εμπροσθοκίνητου και ενός πισωκίνητου αυτοκινήτου. Όταν ένα εμπροσθοκίνητο όχημα
υπερστρέφει, ο οδηγός πρέπει να αυξήσει την ισχύ, ώστε, με τη μεταφορά βάρους, οι πίσω
τροχοί να επανακτήσουν την πρόσφυσή τους. Tο αντίθετο πρέπει να κάνει με το πισωκίνητο,
όπου απαιτείται μείωση της ισχύος μέχρι οι πίσω κινητήριοι τροχοί να σταματήσουν την
ολίσθηση, και να συνεχίσει ελεγχόμενα την πλαγιολίσθηση μέχρι την έξοδο της στροφής με
συνεχείς αυξομειώσεις του γκαζιού.
Σλάλομ με το μίνι Skid Car
Σε αυτή την άσκηση οι πίσω τροχοί της ?λφα Pομέο 145 είναι τοποθετημένοι επάνω σε μία
βάση που πατά σε τέσσερα μικρά ροδάκια, οπότε η πρόσφυση του πίσω μέρους ουσιαστικά
μηδενίζεται, με αποτέλεσμα και η παραμικρή μεταφορά βάρους να δημιουργεί υπερστροφή.
Έτσι, λοιπόν, οι εκπαιδευόμενοι που κινούνται με σλάλομ σε μία κυκλική διαδρομή
αντιλαμβάνονται τη σημασία που έχουν οι ακριβείς και απαλοί χειρισμοί, τόσο στο τιμόνι
όσο και στο γκάζι και το φρένο. Eπιπλέον, η συγκεκριμένη άσκηση βοηθάει τους
εκπαιδευομένους να μάθουν να υπολογίζουν τον τρόπο και το σωστό σημείο εισόδου σε μια
στροφή, ώστε το αυτοκίνητο να είναι κατάλληλα τοποθετημένο στην έξοδό της.
Pendulum effect
H άσκηση βασίζεται στην αρχή του εκκρεμούς και την εκμετάλλευση των αντιδράσεων από τη
μεταφορά βάρους για την τοποθέτηση του αυτοκινήτου σε μια στροφή, όταν, για παράδειγμα,
λόγω λανθασμένης εκτίμησης, η ταχύτητά μας είναι πολύ μεγάλη και το φρενάρισμα δεν αρκεί,
ώστε να τη μειώσει στα επιθυμητά επίπεδα. Στην υποθετική διαδρομή της άσκησης, που
γίνεται σε βρεγμένο οδόστρωμα, ο εκπαιδευόμενος, βγαίνοντας από μια δεξιά στροφή με
ταχύτητα περίπου 70 χλμ./ώρα, πρέπει να τοποθετήσει το αυτοκίνητο σε μια πολύ κλειστή
αριστερή στροφή που ακολουθεί. Όταν, λοιπόν, βρίσκεται στην έξοδο της δεξιάς στροφής με
τους τροχούς ακόμα στριμμένους, φρενάρει στιγμιαία, ώστε η μεταφορά βάρους προς τα εμπρός
να επιφέρει απώλεια της πρόσφυσης των πίσω τροχών και υπερστροφή. Στη συνέχεια, έχοντας
απελευθερώσει το φρένο, υπερδιορθώνει με ανάποδο τιμόνι, το πίσω μέρος εκτρέπεται προς
την αντίθετη κατεύθυνση και έτσι το αυτοκίνητο τοποθετείται στην αριστερή στροφή, με τους
κατευθυντήριους τροχούς προς την έξοδό της. H σωστή εκτέλεση της άσκησης απαιτεί
συγχρονισμό και ακρίβεια των κινήσεων, αλλιώς το αποτέλεσμα μπορεί να επιφυλάσσει πολύ
δύσκολες καταστάσεις στον οδηγό. Aν, για παράδειγμα, το φρενάρισμα είναι έντονο και
μεγάλης διάρκειας, τότε είναι πολύ πιθανό το μπλοκάρισμα των τροχών και η έξοδος του
αυτοκινήτου εφαπτομενικά της τροχιάς του, ενώ, αν ο οδηγός αργήσει να διορθώσει την
αρχική υπερστροφή, το αυτοκίνητο θα εκτραπεί με κατεύθυνση αντίθετη απ? αυτή της στροφής
που ακολουθεί.